Otoriteler doğa sporlarının fiziksel ve zihinsel açıdan
faydalarının saymakla tükenmeyeceği noktasında hemfikirdirler. Spor yapmak isteyen ve bu spordan fiziksel ve
zihinsel açıdan istifade etmeyi hedefleyenlere şiddetle tavsiye edilen oryantiring sporunun nimetlerinin hepsini şuan
teker teker burada saymayıp safi sağlık açısından ne denli
faydalı olduğu göstermek maksadıyla bir örnekle yetineceğim:
Doğa sporları, kan dolaşımını artırarak, kan damarlarımızın daralmasını engeller ve bu vesileyle de bireyin
kalp, damar ve beyin hastalıkları riskini azaltır. İnsan sağlığı ve insan psikolojisi açısından doğa ile iç içe yapılan
sporun bu derece önem arz etmesine binaen, doğa sporlarından en eğlencelisi olduğunu düşündüğümüz ve aynı
zamanda hem spor hem de yarışma heyecanını aynı anda
yaşama imkânını bizlere sunan oryantiring sporunu daha
yakından inceleyelim.
Oryantiring kelimesinin kökenine bakacak olursak İngilizce “orienteering” kelimesi aracılığıyla İsveççe “orientering” kelimesinden dilimize geçmiştir. Dünya tarihinde
resmî olarak ilk oryantiring faaliyeti, 1918’ de İsveç’te Albay Ernst Killander tarafından düzenlenmiştir. O günden
bu yana bu spora olan ilgi artarak devam etmekte ve her yıl
İsveç’te “ORingen” faaliyeti çatısı altında düzenlenerek
binlerce sporu bir araya getirmektedir.
Önceden belirlenmiş ve harita üzerine de belirli ölçek dâhilinde küçültülmüş belli bir arazi veya ormanlık bir alanda, belirli yerlere
yerleştirilen unsurları veya hedefleri bu harita yardımıyla
en kısa sürede bulmanın amaçlandığı oryantiring sporunun
ülkemizde de popülaritesi gün geçtikçe artmaktadır.
Oryantiring sporunun amaçlarına göre çeşitlenen birden çok türü mevcuttur. Bu durum, her yaş grubundan insanın oryantiringe ilgi duymasının arkasında yatan gerçektir.
Yürüyerek, koşarak ve kayarak gibi benzer birçok çeşidi
olan oryantiring yarışma amacının yanı sıra, kasların ani
uyarılmasını sağlaması sebebiyle reaksiyon amacıyla da
yapılan bir spordur. Yani adrenalin tutkunlarını kucaklayan
bir spor dalı olma özelliği de haizdir.
Ülkemizde her geçen yıl ilginin artmasının sevincini bir yana bırakırsak;daha vatandaşlarımızın oryantiring
sporunu bilmiyor olmaları, bilenlerin ise oryantiring denilince genelde aklına gelen ilk şey düz koşu sporu olduğu
yanılgısı. Bu bilinen durumun aksine, oryantiring kontrol
noktaları aranırken farklı seçeneklerin değerlendirilmesi,
bunun yanı sıra üst düzey harita bilgisinin de bulunmasını
gerektirdiğinden bedensel ve zihinsel çalışmayı aynı anda
gerçekleştirebildiğimiz bir spor dalıdır.
Oryantiring sporunu çekici kılan bir diğer unsur ise bir
doğa sporu olması ve doğa ile içe içe yapılabilmesidir.
Günümüzde yapılan birçok araştırma da doğanın aktif rol
oynadığı spor dallarının normal spor dallarına oranla daha
etken bir yapıda olup bu şekilde yapılan sporların insanın
kendisini daha güçlü, daha mutlu ve daha sağlıklı hissetmesini sağladığı bilimsel olarak kanıtlanmıştır.
Oryantiring sporunu benzer spor dallarında ayıran başlıca özellik, koşarken takip edilecek bir liderin veyahut işaretlenmiş bir parkurun bulunmamasıdır.
Ayrıca başlangıç
noktasından hedeflere ulaşabilecek yüzlerce seçeneğin
mevcut olması, zihinsel egzersizi de ön plana çıkarmaktadır. Yani sporcuların sadece fiziksel güçleri ön planda
olmayıp takım arkadaşlarının birbirlerini tanıması, birbirlerinin yeteneklerini analiz etmesi hatta ve hatta içinde
bulunulan arazinin yapısının dâhi düşünülmesi gereken,
zihnin yarışın her anında aktif olarak kullanılmasını gerektiren bir spor dalıdır.
Bundan dolayı, bazı kesimler tarafından “oryantiring”
koşarak oynanan satranç oyunu olarak adlandırılmıştır.
Bu özelliği oryantiringi sayesinde yarışmacılar arasında
ki fiziksel eşitsizlikler ortadan kaldırmakta, 7den 70’e
herkesin yapabileceği bir spor dalı hâline dönüştürmektedir. Tam da bu noktada aile ile yapılabilen harika bir doğa
sporu hâline gelmektedir. Bu husus çok önemlidir. Çünkü oryantiring benzeri spor dallarına baktığımızda veya
doğa sporlarını incelediğimizde bu duruma pek rastlanmaz. Mesela dağ tırmanışında erkek egemenliği hâkimdir
oysaki oryantiring kadın erkek, yaşlı genç demeden her
kesimi kapsayan, yarışma havasında zamanın nasıl geçtiğini anlayamayacağımız bir aile sporudur.
Oryantiring sporunun koşmak suretiyle, dağ bisikletiyle,
kayakla yapılan türleri bulunmaktadır. Koşarak yapılan
oryantiring, zihinsel unsurun önemli bir rol oynadığı dayanaklılık ve kondisyonun büyük arz ettiği bir spordur.
“Koşarak oryantiring” de belirli bir rota mevcut değildir.
Katılımcıların yarışma esnasında harita ve pusula yardımıyla yönlerini bulmaları gerekmektedir. Harita üzerinde bulunun yamaçlar, dağlar, tepeler, izohipsler, engeller
gibi bazı coğrafi şekillerde önemli bilgiler vermektedir.
Daha önce de üzerinde durduğumuz gibi bu noktada
devreye coğrafya bilgisi de girmektedir. Coğrafi açıdan
en azından yamaçlı bir arazide gerçekleştirdiğimiz bir
yarışma da izohipslerin eğimler ile olan bağlantısını bilmemiz gerekiyor. İleri düzeyde yapmayı düşünenler adına ise yarışmanın içerisinde süre kazanmak, en azından
orta düzey bir coğrafya veya harita okuma bilgisine sahip olmak gerekmektedir. Koşarak oryantiring sporunda
da başarıya ulaşmakta önemli olan etkenlere iyi bir harita okuma bilgisi ve hızlı karar verme yetisi ve bunların
yanı sıra da iyi bir yoğunlaşma örnek olarak gösterilebilir.
Arazinin yapısının durumuna göre de katılımcıların kondisyonları, çevikliği ve güçleri ön plana çıkabilmektedir.
Oryantiring sporunun bir diğer türü olan “dağ bisikleti
ile oryantiring” ise dağ bisikleti meraklıları tarafından talep görmektedir. Bu tür de harita bilgisini ve hafızayı öne
çıkarmasının yanı sıra iyi bir bisiklet sürücüsü olmayı da
gerektirmektedir. Çünkü koşarak oryantiring sporundan
farklı olarak, bu türde yol kat etmek için dağ bisikleti kullanmanız gerekmektedir.
Bir diğer tür ise kış sporu sevenlerin tercih ettiği “kayak oryantiring”dir. Kayak oryantiring sporu arazide yapılan kış dayanıklılık sporudur. Yüksek seviyede erk ve
dayanıklılık gerektiren kayak oryantiring, bütün bunların
yanı sıra iyi kayak yapma yetisi ve harita okuma bilgisi de
gerektiren bir oryantiring disiplinidir.
Rahatsızlık geçirmiş veya herhangi bir engeli bulunan
bireyler için düzenlenen oryantiring müsabakaları da bulunmaktadır. Görme engelliler için kabartma haritalarla
yapılan oryantiring müsabakaları ve fiziksel engelli in-
sanlar için elle hareketi sağlanan veya elektrikli sandalyeler ile yapılan yarışlar bunlara örnek gösterilebilir. Bu
tarz etkinliklerle de engelli insanların da spor hayatında
aktif olmalarını sağlayan bir spor dalıdır.
Oryantiring ile ilgili bilinmesi gerekenler harita okuma bilgisine sahip olmakla edinilebilecek bilgilerdir. Örneğin haritadaki beyaz renkli alanlar, koşulabilir alanları
gösterir. Mavi renk, su ile bağlantılı yerleri gösterir. Yeşil
yoğunluk ise ormanlık alanları gösterir. Yeşil renk,ne kadar koyulaşırsa o alanda ormanlık alan da o oranda yoğunlaşır. Kahverengi renk yükseklikle bağlantılıdır. Bir
diğer dikkat edilmesi gereken husus ise harita sembolleridir. Bunlar dünyanın neresinde olursak olalım haritanın
okunmasını sağlayan unsurlardır. Çünkü bu unsurlar dünya standartlarındadır.
Tags:
Bilgicik